Pleidooi voor (scholing in) wetenschappelijk denken

Een boeiend pleidooi voor scholing in wetenschappelijk denken door Carl Sagan (1). Wat is het belang ervan? 

Sagan noemt drie redenen. Niet alleen is het van belang 1) met het oog op de ontwikkeling van wetenschap en technologie, maar ook om 2) kritisch te kunnen kijken naar bizarre opvattingen: complottheorieën, spiritueel & religieus pseudo-weten, en andere vormen van magisch denken. En, niet onbelangrijk: om 3) bestuurders en parlementariërs de nodige achtergrond/ondergrond te geven bij het beslissen over zaken waarin (nieuwe) technologie een grote rol speelt, en dat is bij steeds meer politiek-maatschappelijke kwesties het geval. 

 

Hoe kunnen politici besluiten over zaken waar ze geen verstand van hebben, terwijl wetenschap en technologie wel steeds meer ons leven bepalen? 

En in het algemeen: hoe kunnen wij burgers ons een oordeel vormen over allerhande opvattingen die de ronde doen, wanneer ons oordeelsvermogen niet kritisch is gevormd, onder andere door wetenschappelijk denken?

 

Het interview met Carl Sagan gaat over het Amerika van de jaren 80 en 90 van de vorige eeuw. Wat hij inbrengt is evenwel ook van toepassing op onze tijd en op Europa. Het zal niet moeilijk zijn om vergelijkbare voorbeelden op te voeren.

 

Ook doet hij enkele behartenswaardige opmerkingen over de verhouding religie/ wetenschap, - iets wat in het huidige Amerika wederom speelt (of nooit is weggeweest), en dat ook in Europa weer lijkt te gaan opspelen. 

 

Wat pleit voor wetenschappelijk denken? Zorgvuldig onderzoek doen, op zoek naar bewijs, en het bevragen van opvattingen op evidentie. Uitgaan van voorlopigheid (het kan toch anders zijn dan gedacht), en het uithouden van onzekerheid, van (nog)-niet-weten, bij gebrek aan bewijs, in plaats van te schieten in pseudo-zekerheid. En vooral: nieuwsgierigheid en blijven onderzoeken.

 

Helaas zijn tal van kwesties ondertussen verweven geraakt met identiteit, waardoor overtuigingen geen eventuele uitkomsten zijn, maar emotioneel geladen uitgangspunten, en waardoor de loopgraven zich alsmaar meer verdiepen, - identiteitspolitiek lijkt me een van ergste epidemieën van deze tijd, erger dan Covid en moeilijker te bestrijden; het is een sluipend en alles-doortrekkend gif. Maar wellicht dat wetenschappelijk denken toch enigszins een rem kan zetten op deze polariserende ontwikkelingen, mits erin zo breed mogelijk wordt geschoold.

 

Enkele citaatjes:

‘The thing about science is, first of all, it’s after the way the universe really is and not what makes us feel good, and a lot of the competing doctrines are after what feels good and not what’s true.’

 

‘Humans have had this way of magical thinking through all of our history. The problem is that today technology has reached formidable maybe even awesome proportions and so the dangers of thinking this way are larger, not that this a new kind of thing.’ 

 

‘We’ve arranged a society on science and technology in which nobody understands anything about science and technology, and this combustible mixture of ignorance and power sooner or later is going to blow up in our faces. I mean, who is running the science and technology in a democracy if the people don’t know anything about it.’

 

 

 

Noot:

.1) Carl Sagan Issues a Chilling Warning to America in His Final Interview (1996) 

https://www.openculture.com/2015/05/carl-sagan-issues-a-warning-in-his-last-interview-1996.html?fbclid=IwAR1siRPn1jkMlu1_2p9zpCxstwBZ0fTVi8AeETPp9eZa3v9NRvm6PHQPwLA

 

Voor op mijn begrafenis (XV): films

Film! Om mijn vrienden, familie, collega’s, bekenden, vijanden en anderen die wel eens aan mij denken ook enig cinematografisch kijkplezier te bieden op mijn begrafenis, heb ik een lijst met favoriete films opgesteld (zie hieronder). De volgorde is volstrekt willekeurig.

Graag zit ik in een bioscoop. Vooral de setting spreekt me aan: donkere zaal, samen met anderen, die tijdelijk hun mond houden – althans, dat zou mooi zijn -, en je kunt niet weg (naar de koelkast, bijvoorbeeld). 

 

Het duister van de bioscoop heeft een speciaal effect: alsof het allemaal in mijn geest in scène wordt gezet, in een uitbreiding van mijn mentale ruimte, bevolkt door personages, omgevingen en gebeurtenissen die me zowel vreemd als bekend voorkomen. Er is een vrije uitwisseling met wat er zich allemaal in mijn bewustzijn ophoudt en vooral ook mijn on-bewustzijn. Intrigerend wat film allemaal kan losmaken, en meer dan dat. Heb ik er ervaringen en gevoelens bijgekregen door naar films te kijken? Hebben zij mijn beleving gevormd? En mijn verlangens?

 

De verbeelding heeft zich als speelveld vernieuwd sinds de uitvinding van de film, en de donkerte van de bioscoopzaal is daarin een belangrijk element: een soort tempel voor de uitvergroting van het innerlijk, inclusief de duistere krochten van de ziel. Onze realiteit is nog fictiever geworden dan zij al was. Met film als de gelegenheid bij uitstek om zich dat bewust te worden!

 

Een aantal films heb ik al meerdere keren gezien, sommige zelfs 6 of 7 keer, maar dat doet er niet toe. Ik zou ze allemaal met jullie nog een keer willen zien, op mijn begrafenis; zelf zal ik meekijken door een gaatje in mijn kist. We kunnen er een festival van maken!

 

Het zijn er veel, en misschien moeten we af en toe pauze houden, waarin je naar huis kunt om minder belangrijke dingen te doen, zoals werk; dat moet tenslotte ook gebeuren. Of om zelf iets te creëren.

 

Ik twijfel er niet aan dat we een goede tijd samen zullen hebben met het zien van deze weelde aan films! Wat de selectie zegt over mij, zou ik niet weten. Het zegt in ieder geval dat de artistieke creativiteit groot is en zeer divers. Bravo! Kunst: het leven vieren in creativiteit – is altijd een van mijn motto’s geweest. En het mooie van film is: het dagelijks leven lijkt zo veel boeiender dan het vaak in werkelijkheid is. Ook dat is een verdienste van de kunsten!

 

Oh ja, ook de vertoning kan in willekeurige volgorde. Iets met voorkeurstemmen of iets dergelijks. Wellicht dat het interessante gesprekken teweegbrengt. Ben benieuwd wat ik te zien krijg en wanneer, en dat vanuit mijn donkere kijkdoos!

 

En vertoon dan tussendoor ook een documentaire: ‘The Pervert’s Guide to Cinema’, gemaakt door Slavoj Zizek, uit 2006 (zeker ergens te vinden op het web). Zizek is een van mijn favoriete Youtube-verschijningen. Ditmaal is zijn presentatie niet gelardeerd met obscene grappen, maar wel een interessante kijk op film. Ooit was film een van mijn hoofdvakken op de universiteit waarop ik zat toen ik in Parijs woonde. Ook toen waren er pogingen om het kijken naar films meer te laten worden dan het zien van een gefilmd spektakel. Het bleef bij pogingen. Zizek heeft een bril op die me anders naar het witte doek heeft doen kijken. Een optie in optiek.

 

Veel plezier ermee, en tot ziens!

 

P.S.1

Interessante filmseries heb ik weggelaten, omdat dan niemand meer toekomt aan werk en zo. Maar mocht er veel animo voor zijn, dan kunnen zij natuurlijk getoond worden. Ik lig er klaar voor! 

Ik denk aan: Twin Peaks (Lynch); Dekalog (Kieslowski); Heimat (Reitz); The Kingdom (Von Trier); Harry Potter (alle films); Borgen; Het geheime dagboek van Hendrik Groen; Weissensee; The Queen’s Gambit; Squid Game. Onder andere.

Series heb ik vaak vermeden, vanwege verslavingsgevoeligheid. Maar goed, dat is nu anders. Youtube lijkt mij het beste hiernamaals. Na mijn begrafenis zal ik daar vaak te vinden zijn. Ik heb er lang van gedroomd; dat gaat nu dus werkelijkheid worden!

P.S.2

Mijn begrafenis heb ik uitgesteld tot ná 2059. Tijd genoeg dus om nieuwe films te zien, of oude films die ik nog niet gezien heb. Wellicht komt er een aanvulling op onderstaande lijst. Ben benieuwd welke films jij, de lezer, zou noemen die er (nog) niet opstaan!

 

 

MIJN PERSOONLIJKE FILMLADDER

(Volgorde is willekeurig)

 

. Groundhog Day (Ramis, 1993)

. Joker (Philips, 2019)

. Amélie - Le Fabuleux Destin d’Amélie Poulain (Jeunet, 2001)

. Seven (Fincher, 1995)

. The Invention of Lying (Gervais/ Robinson, 2009)

. The Matrix (The Wachowski’s, 1999)

. Amadeus (Forman, 1984)

. Fight Club (Palahniuk, 1999)

. Parasite (Bong Joon-Ho, 2019)

. Monty Python and the Holy Grail (Gilliam/ Jones, 1975)

10

. Monty Python’s Life of Brian (Jones, 1979)

. Seven Samurai (Kurosawa, 1954)

. Der Untergang (Hirschbiegel, 2004)

. Back to the Future (Zemeckis, 1985)

. Dead Poets Society (Weir, 1989)

. The Karate Kid (Avildsen, 1984)

. Delicatessen (Caro/ Jeunet, 1991)

. The Truman Show (Weir, 1998)

. One Flew Over the Cuckoo’s Nest (Forman, 1975)

. La dolce vita (Fellini, 1960)

20

. Otto e mezzo (Fellini, 1963)

. Apocalypse Now (Coppola, 1979)

. Het offer (Tarkovski, 1986)

. Andrej Roebljov (Tarkovski, 1966)

. Stalker (Tarkovski, 1979)

. Solaris (Tarkovski, 1972)

. Liebe in den Gängen (Stuber, 2018)

. Manifesto (Rosefeldt, 2015)

. Het Net (Kim Ki-Duk, 2016)

. 2001: A Space Odyssey (Kubrick, 1968)

30

. The Shining (Kubrick, 1980)

. Dr Strangelove (Kubrick, 1964)

. Das Leben der Anderen (Donnermarck)

. Being There (Ashby, 1979)

. Sátántangó (Béla Tarr, 1994) [duurt 7,5 uur!]

. Festen – The Celebration (Vinterberg, 1998)

. Citizen Kane (Welles, 1941)

. The Godfather, deel I, II en III (1972, ’74, ‘90)

. La Haine (Kassovitz, 1995)

. De Poolse Bruid (Karim Traïdia, 1998)

40

. Viridiana (Bunuel, 1961)

. Le Charme discret de la bourgeoisie (Bunuel, 1972)

. Cet objet obscur de désir (Bunuel, 1977)

. Un Chien Andalou (Bunuel, 1929)

. Salò o le 120 giornate di Sodoma (Pasolini, 1975)

. Una giornata particulare (Scola, 1977)

. Novecento (Bertolucci, 1976)

. Ladri di biciclette – Fietsendieven (Sica, 1948)

. Blue Velvet (Lynch, 1986)

. Wild at Heart (Lynch, 1990)

50

. Mulholland Drive (Lynch, 2001)

. Paradies Liebe/ Glaube/ Hoffnung (Seidl, 2012, 2013)

. Breaking the Waves (Von Trier, 1996)

. Idioterne – Idioten (Von Trier, 1998)

. Fitzcarraldo (Herzog, 1982)

. Tokyo monogatari – Tokyo Story (Ozu, 1953)

. Gebroken spiegels (Gorris, 1984)

. Vertigo (Hitchcock, 1958)

. Psycho (Hitchcock, 1960)

. The Birds (Hitchcock, 1963)

60

. Het slangenei (Bergman, 1977)

. Het zevende zegel (Bergman, 1958)

. Persona (Bergman, 1966)

. La Grande Bellezza (Sorrentino, 2013)

. The Wall – Pink Floyd (Parker)

. Hannah Arendt (Von Trotta, 2012)

. Down by Law (Jarmusch, 1986)

. Stranger than Paradise (Jarmusch, 1989)

. 12 Angry Men (Lumet, 1957)

. The Kid (Chaplin, 1921)

70

. Modern Times (Chaplin, 1936)

. The Great Dictator (Chaplin, 1940)

. Gandhi (Attenborough, 1982)

. Duck Soup – Marx Brothers (McCarey, 1933)

. Trois Couleurs: Bleu (Kieslowski, 1993)

. Abel (Warmerdam, 1986)

. Rosemary’s Baby (Polanski, 1968)

. Le locataire (Polanski, 1976)

. Jurassic Park (Spielberg, 1993)

. The Silence of the Lambs (Demme, 1991)

80

. The Addams Family (Sonnenfeld, 1991)

. La Grande Bouffe (Ferreri, 1973)

. Carrie (De Palma, 1976)

. The Cook, the Thief, His Wife & Her Lover (Greenaway, 1989)

. Sorry We Missed You (Loach, 2019)

 

 

 

Ik ben er vast een paar vergeten, maar ja, welke?