‘Het einde van de filosofie en de opgave van het denken’

.
Ja, wat als filosofie, zoals we haar tot nu toe hebben gekend, een zaak van het verleden is? ‘Het einde van de filosofie en de opgave van het denken’ (1): wat deugde er niet aan filosofie (althans, voor nu), en wat zou die opgave van het toekomstige denken kunnen zijn?

Filosofie kan natuurlijk van opgave veranderen, zoals dat ook al enkele keren is gebeurd, - wanneer je filosofie uit de Grieks-Romeinse oudheid vergelijkt met middeleeuwse filosofie of met filosofie in de moderne tijd. Blijft de vraag: welke vragen en taken van de filosofie uit het verleden kan het denken nu van zich afschudden en wat komt ervoor in de plaats?

Zijn onze wereld en cultuur zodanig veranderd dat zij noodzaken tot een radicaal ander denken over onszelf, over het leven en over onze biotoop? Wat is er veranderd in de menselijke conditie? Zijn onze ervaringen en kennis zo sterk veranderd dat we ook een andere wijsbegeerte nodig hebben?

Wat nu ‘filosofie’ heet, lijkt vaak niet meer dan een opgepoetste, welbespraakte mening, van iemand die een boek extra heeft gelezen, veredeld met wat citaten en verwijzingen, hier en daar een feitje, en net iets interessanter dan wat we al wisten, om ons toch te prikkelen tot enige reflectie, - maar is dat filosofie?

Is er een denken (met toekomst) dat meer is dan gefilosofeer? En aan welke behoefte of aan welk verlangen zou dat denken dan beantwoorden?

Noot:

.1: Titel van een lezing van Martin Heidegger uit 1964. In onderstaand interviewfragment refereert hij eraan: https://www.youtube.com/watch?v=qouZC17_Vsg&feature=youtu.be

Voor op mijn begrafenis (XI): Mozart

.

Laat ik weer eens iets toevoegen aan mijn begrafenislijstje. De laatste wens dateert alweer van een aantal jaren geleden. 

Ondertussen zelf al enkele keren bij een graf gestaan: met name dat van mijn vader en van een goede vriendin. Tja, het leven houdt een keer op. Iets om te betreuren? Wel op het moment dat iemand is vertrokken. En het duurt een tijdje om de wond te helen, - want dat is wat iemand achterlaat: een wond; en sommige hebben tijd nodig om te helen. 

Maakt dat de dood tot een ‘kwaad’ of iets anders dat niet deugt? Verdient de dood protest? Ik heb hem nooit zo kunnen zien, en nog steeds niet. De dood is onontkoombaar verbonden met het leven; hij is er onderdeel van, niet meer en niet minder. Heb nooit de neiging gehad om het anders te zien; noch heb ik het betreurd dat er ooit een einde komt aan leven, - wel wanneer! 

En ja, het blijft jammer om nooit meer bij iemand te kunnen zijn en met hem of haar te kunnen spreken. Echter, heeft het zin om het oneens te zijn met wat werkelijk onvermijdelijk is? Mag hij er niet zijn? De dood niet accepteren betekent: het leven fundamenteel anders willen dan het is, - recept voor een gefrustreerd bestaan, en wel bij voorbaat.

Wat zou ik nog willen horen op mijn begrafenis? Wat mij zeer aanspreekt is de onverwoestbare opgewektheid van Mozart. Het is de reden waarom ik al jaren elke ochtend begin met muziek van deze tovenaar. Er is werk waar ik weinig mee heb (m.n. zijn zangwerk), maar veruit de meeste concerto’s, sonates en symfonieën doen het goed om de dag mee te beginnen. (Soms wissel ik af met een Vivaldi of een Boccherini in een vergelijkbare stemming.)

Zoonlief Harrie zegt vaak dat hij het niks vindt ('Mozart stinkt'), maar ik vermoed dat hij het stiekem ook wel leuk vindt. Als ik het een keer vergeet om op te zetten, dan is hij het die me erop attent maakt! In ieder geval is er geen kind op aarde die zo vaak Mozart heeft gehoord als hij!

Er zijn ook stukken die iets te krachtig zijn voor de vroege ochtend, alsof je bij het ontbijt gelijk aan een stevig glas wijn begint. Maar voor op mijn begrafenis kan het geen kwaad. Om de stemming erin te houden! Ik denk aan het Piano Concerto nummer 5, en dan met name het eerste deel, het liefst tegelijk licht en stevig neergezet - sommige uitvoeringen zijn wat tam - , speels dus! Ik kom er dan wel even mijn kist voor uit, om een dansje te doen!

En combineer deze muziek dan met enkele regels van een van mijn favoriete dichters, Walt Whitman, uit ‘Leaves of grass’, - spreken voor zich:

“Love the earth and sun and animals,

Despise riches, give alms to everyone that asks,

Stand up for the stupid and crazy,

Devote your income and labor to others…


Re-examine all you have been told 


at school or church or in any book;


Dismiss whatever insults your own soul;


And your very flesh shall be a great poem.”

Uiteraard mag het hele gedicht worden voorgedragen, voor de liefhebbers van een poëtisch feestje!