[...]

.
Het vervolg laat even op zich wachten. Een ongelukkige val, vorige week maandag, waarbij ik geblesseerd raakte aan mijn rechterarm (arm uit de kom en nog zo wat) dwingt mij tot een schrijfpauze. Maar dat zal niet lang duren. À bientôt!
Dries

Vervolg onderzoek: de (seculiere) vraag naar religie

.
Vorig jaar maart begon ik op deze weblog een onderzoek, met als thema: de (seculiere) vraag naar religie. We maakten een vliegende start. Kwesties als de toekomst van religie en vooruitgang kwamen ter sprake. Reacties en commentaar volgden. Het onderzoek stokte echter toen we bij bezwaren tegen religie belandden. Anderen uitten wel hun bezwaren, maar waar bleven de mijne?

Ik wil de draad weer oppakken. Er zijn nog enkele onderwerpen die ik in dit eerste onderzoek aan de orde wil stellen. Zoals gezegd, een afronding van waar we zijn blijven steken: de bezwaren tegen (bestaande) religie. Verder zou ik ook aandacht willen besteden aan het huidige secularisme: zijn daar niet ook vraagtekens bij te zetten?

Het is niet eenvoudig om weer verder te gaan waar ik het een jaar geleden liet liggen. Alsof er zich het afgelopen jaar een last heeft opgestapeld en het steeds moeilijker wordt om er vanonder weg te komen. Want, ook al schreef ik er niet over, het onderwerp bleef wel al die tijd door mijn hoofd spoken.

Kwestie: religie beschouw ik als een van de belangrijkste onderwerpen van deze tijd, samen met spiritualiteit en levenskunst, en dat geldt ook voor mij persoonlijk. Het is niet alleen (wederom) een politiek item; seculier Europa herontdekt de onuitroeibaarheid van religie, en misschien wel terecht.
Uitdaging: hoe van religie een fenomeen met toekomst te maken, in plaats van gevangene te blijven van een voorbije tijd en cultuur?
Stelling 1: niet alleen de zgn fundamentalisten zijn ouderwets of reactionair, in de zin dat zij qua referentiekader teruggrijpen op een premodern verleden; alle bestaande religies doen dat, met grote kans op vervreemding: incongruentie, wereldvreemdheid, en in het ergste geval, levensvijandigheid.
Stelling 2: het huidige secularisme mist aantrekkingskracht, is wereldwijd nauwelijks een optie, omdat het vitale aspecten van religie miskent en niet meeneemt in zijn denken over mens en wereld en in het ontwikkelen van zinverschaffende praktijken.
Stelling 3: religie is onontkoombaar voor een menswaardig, bloeiend leven en voor een succesvolle aanpassing aan de wereld van nu, niet alleen individueel maar ook gemeenschappelijk, inclusief het vormen van tegenmacht.
Vraag: is een nieuwe generatie religies een denkbare optie? Hoe zou een religie met toekomst eruit kunnen zien? Aan welke voorwaarden zou moeten zijn voldaan?

Maar eerst de bestaande religies en het huidige secularisme.

Om weer op gang te komen schrijf ik de komende tekstjes ‘onder constructie’, zoals dat heet: nog niet af, maar wel reeds gaande. Je kunt ook zeggen: zo dwing ik mijzelf om er werk van te maken. (Immers, publiek gaan werkt verplichtend.)
Lezers kunnen reageren (graag!); de tekst is evenwel nog bezig geschreven te worden. (Dit is overigens een van de voordelen van blog-schrijven die ik gaandeweg aan het ontdekken ben: zo flexibel en veranderbaar een weblog, zo bewerkbaar de teksten die je er op zet. Anders dan in schriftelijke publicaties is er op een weblog geen noodzaak om onmiddellijk met een definitief geformuleerde tekst te komen.)

[Het was en is mijn bedoeling om de bijdragen aan dit onderzoek (inclusief commentaar) uiteindelijk in een schriftelijke vorm te gieten.]

Voor op mijn begrafenis (IV)

.
Een landelijk allegretto van Beethoven

Er is een muziekfragment dat ik vanuit mijn kist graag nog eens zou horen, al kan ik er niet veel meer over zeggen dan dat ik het heel mooi vind: het Allegretto uit de 7de Symfonie van Ludwig van Beethoven. Het heeft iets onbezorgds en verlorens tegelijkertijd. Of is het melancholie? Treurig is niet het goede woord. Mijmerend en compassievol? Open en weerstandsloos?
Ik zou willen dat ik de stemming kon benoemen die in deze muziek haar weerklank vindt, maar slaag er niet in. Is het zo’n stuk muziek dat vooral betekenis heeft door persoonlijke associaties?
Het platteland zoals het misschien nooit heeft bestaan, behalve in een jongensherinnering: zonder dat er hard gewerkt werd...
Als ik het stuk hoor moet ik denken aan de boerderij van mijn ouders en met name aan de weilanden erom heen, in mei, met kieviten en grutto’s in de lucht, in de zomer, zonovergoten en loom, met hier en daar zwermen ronddansende muggen, terwijl ik door het hoge gras loop, met de geur van hooi en ronddwarrelende zaadjes.
Voor mij bezingt het Allegretto een oerlandelijkheid, - die overigens ook te horen is in ander werk van deze meester van het tragisch-heroïsche levensgevoel, zoals in de 4de en de 6de Symfonie. (Gelukkig mag ik op mijn begrafenis hyperpersoonlijk zijn, en indien nodig: ongegeneerd retro. Geen noodzaak meer om me te rechtvaardigen. Wat was dat is. Punt.)
Overigens, wat valt er over muziek meer te zeggen, behalve dat zij stemmingen weet te verhevigen en dat zij uitstekend in staat is om herinneringen te vehiculeren en weer op te roepen? (Heeft muziek betekenis in zichzelf? Een interessant vraagstuk voor een socratisch gesprek tijdens mijn begrafenis! Hopelijk zullen er genoeg inschrijvingen zijn, want vrijwilligheid voor alles, uiteraard, zeker gedurende dit festival!)
Het Allegretto lijkt me een aardig intermezzo op het dodenfeest, het liefst gespeeld door een orkest in vol ornaat. Maar een CD of een ouderwetse LP mag ook. Heb zelf een opname van het Concertgebouw Orkest, o.l.v. Wolfgang Sawallisch, waar ik erg op gesteld ben, maar er zijn vast ook andere schone uitvoeringen.
En voor wie niets met Beethoven heeft: tijd om even een biertje te pakken of een glaasje witte wijn. Laat de dood niet zonder feestvreugde passeren!
Ik kan het hele stuk zo ongeveer zingen, ook zonder muziek. Dus, wees niet verbaasd wanneer er tijdens deze muziekpassage vanuit de kist enig gemummel opklinkt!