Pleidooi voor (scholing in) wetenschappelijk denken

Een boeiend pleidooi voor scholing in wetenschappelijk denken door Carl Sagan (1). Wat is het belang ervan? 

Sagan noemt drie redenen. Niet alleen is het van belang 1) met het oog op de ontwikkeling van wetenschap en technologie, maar ook om 2) kritisch te kunnen kijken naar bizarre opvattingen: complottheorieën, spiritueel & religieus pseudo-weten, en andere vormen van magisch denken. En, niet onbelangrijk: om 3) bestuurders en parlementariërs de nodige achtergrond/ondergrond te geven bij het beslissen over zaken waarin (nieuwe) technologie een grote rol speelt, en dat is bij steeds meer politiek-maatschappelijke kwesties het geval. 

 

Hoe kunnen politici besluiten over zaken waar ze geen verstand van hebben, terwijl wetenschap en technologie wel steeds meer ons leven bepalen? 

En in het algemeen: hoe kunnen wij burgers ons een oordeel vormen over allerhande opvattingen die de ronde doen, wanneer ons oordeelsvermogen niet kritisch is gevormd, onder andere door wetenschappelijk denken?

 

Het interview met Carl Sagan gaat over het Amerika van de jaren 80 en 90 van de vorige eeuw. Wat hij inbrengt is evenwel ook van toepassing op onze tijd en op Europa. Het zal niet moeilijk zijn om vergelijkbare voorbeelden op te voeren.

 

Ook doet hij enkele behartenswaardige opmerkingen over de verhouding religie/ wetenschap, - iets wat in het huidige Amerika wederom speelt (of nooit is weggeweest), en dat ook in Europa weer lijkt te gaan opspelen. 

 

Wat pleit voor wetenschappelijk denken? Zorgvuldig onderzoek doen, op zoek naar bewijs, en het bevragen van opvattingen op evidentie. Uitgaan van voorlopigheid (het kan toch anders zijn dan gedacht), en het uithouden van onzekerheid, van (nog)-niet-weten, bij gebrek aan bewijs, in plaats van te schieten in pseudo-zekerheid. En vooral: nieuwsgierigheid en blijven onderzoeken.

 

Helaas zijn tal van kwesties ondertussen verweven geraakt met identiteit, waardoor overtuigingen geen eventuele uitkomsten zijn, maar emotioneel geladen uitgangspunten, en waardoor de loopgraven zich alsmaar meer verdiepen, - identiteitspolitiek lijkt me een van ergste epidemieën van deze tijd, erger dan Covid en moeilijker te bestrijden; het is een sluipend en alles-doortrekkend gif. Maar wellicht dat wetenschappelijk denken toch enigszins een rem kan zetten op deze polariserende ontwikkelingen, mits erin zo breed mogelijk wordt geschoold.

 

Enkele citaatjes:

‘The thing about science is, first of all, it’s after the way the universe really is and not what makes us feel good, and a lot of the competing doctrines are after what feels good and not what’s true.’

 

‘Humans have had this way of magical thinking through all of our history. The problem is that today technology has reached formidable maybe even awesome proportions and so the dangers of thinking this way are larger, not that this a new kind of thing.’ 

 

‘We’ve arranged a society on science and technology in which nobody understands anything about science and technology, and this combustible mixture of ignorance and power sooner or later is going to blow up in our faces. I mean, who is running the science and technology in a democracy if the people don’t know anything about it.’

 

 

 

Noot:

.1) Carl Sagan Issues a Chilling Warning to America in His Final Interview (1996) 

https://www.openculture.com/2015/05/carl-sagan-issues-a-warning-in-his-last-interview-1996.html?fbclid=IwAR1siRPn1jkMlu1_2p9zpCxstwBZ0fTVi8AeETPp9eZa3v9NRvm6PHQPwLA