Aantek (V): mijn woede
.
Wat mij woedend maakt, nog steeds, is hoe religie mijn leven heeft gedomineerd en verpest. Hoe graag zou ik gewild hebben dat zij geen rol had gespeeld in mijn jeugd en opvoeding. Ik ben voornamelijk bezig geweest, nadien, om die opvoedingservaring uit mijn leven te bannen en zo te transformeren dat ik er geen last meer van zou hebben. Hoe graag had ik een ander leven geleid en me met andere onderwerpen bezig gehouden!
Wat me ook woedend maakt, is dat ik uit mijn dorp naar de grote stad ben gevlucht om te ontsnappen aan de benauwdheid en bekrompenheid van religie. En wat gebeurt? In de grote stad komt het dorp naar mij toe, inclusief religie en haar kleingeestigheid. Ik kan er niet aan wennen dat Amsterdam in toenemende mate weer een religieus dorp aan het worden is. In Nederland is Amsterdam de enige plek waar ik lange tijd heb willen wonen. En dan dit...
Er is dus geen ontkomen aan. Of ik zou moeten emigreren naar omgevingen zonder deze religieuze belastingen. New York bijvoorbeeld. Als ik nog jong zou zijn zou ik dat waarschijnlijk ook hebben gedaan. Waarom zou ik mijn ergernis moedwillig blijven voeden? Maar goed, die omschakeling heb ik er nu niet meer voor over.
Wat dan? Ik heb geprobeerd om een soort omgangsvorm te vinden die het midden houdt tussen negeren en beleefde interesse. Deze zelfpacificatie heeft een tijdje gewerkt. Ik heb haar zelfs productief weten te maken door rustig te werken aan een alternatief: filosofie en levenskunst. Ik merk echter dat die woede er nog steeds zit, als een ondergrondse vernietiger én ook geweldige energiebron, welke ik onbenut laat zolang ik mijn woede eronder houd.
Gebeurtenissen in dit nieuwe millennium hebben mijn woede weer uit haar kunstmatige slaap gewekt. Met name ’11 september’ en de moord op Theo van Gogh (op een paar honderd meter van waar ik woon). En er zijn nauwelijks dagen die niet doen herinneren aan deze ingrijpende gebeurtenissen.
De islamisering van het nieuws, zowel lokaal als wereldwijd, heeft een merkwaardig effect: zij heeft mijn woede geactualiseerd, - treurig maar waar. Eerder meende ik dat mijn woede ouderwets was, een achterhoedegevecht, gericht tegen oud-strijders van het orthodoxe christendom: nog even wachten, mijn ongenoegen uithouden (desnoods mijn leven lang), want de bron van ergernis zou binnen afzienbare tijd zijn uitgestorven. In ieder geval had het geen zin, zo meende ik, om er nog langer een cultureel issue van te maken. Filosofen als Nietzsche en schrijvers als Wolkers hadden reeds hun gal gespuwd; wat daar nog aan toe te voegen? Het zou niet meer zijn dan een privé-oorlogje, slechts interessant voor een minuscuul groepje ingewijden uit de bijna voltooid verleden tijd. Beter om de woedeverwerking binnenkamers te houden, het liefst nog binnenshoofds, want wie van de mensen waar ik mee om wil gaan zouden zich hier nog druk over willen maken?
Dit veranderde met de ‘retour à la religion’ in het multiculturele tijdperk, de globalisering die ook mijn woon- en werkstad massaal aandoet. Wat ik gehoopt had bleek ijdel, ja erger nog, mijn oude woede bleek hyperactueel te zijn geworden. Een schrikbeeld waar ik maar niet aan wil wennen. Terwijl ik mijn woede jegens de religie van mijn opvoeding zo goed als verwerkt en gepacificeerd heb (zoals ik ook met mijn ouders en familie weer een goede band heb), dient zich een nieuwe woedefactor aan: de islam. Teruggeworpen in mijn jeugd, maar nu op wereldschaal en allerminst van plan om weg te kwijnen.
Bijkomend, maar niet onbelangrijk: mijn zoontje. Hem wens ik van ganser harte een bloeiende toekomst in een optimale omgeving.
Wat doe ik ermee? Hoe deze oude, hernieuwde woede productief te maken?
Gelukkig is woede niet alles...
Wat mij woedend maakt, nog steeds, is hoe religie mijn leven heeft gedomineerd en verpest. Hoe graag zou ik gewild hebben dat zij geen rol had gespeeld in mijn jeugd en opvoeding. Ik ben voornamelijk bezig geweest, nadien, om die opvoedingservaring uit mijn leven te bannen en zo te transformeren dat ik er geen last meer van zou hebben. Hoe graag had ik een ander leven geleid en me met andere onderwerpen bezig gehouden!
Wat me ook woedend maakt, is dat ik uit mijn dorp naar de grote stad ben gevlucht om te ontsnappen aan de benauwdheid en bekrompenheid van religie. En wat gebeurt? In de grote stad komt het dorp naar mij toe, inclusief religie en haar kleingeestigheid. Ik kan er niet aan wennen dat Amsterdam in toenemende mate weer een religieus dorp aan het worden is. In Nederland is Amsterdam de enige plek waar ik lange tijd heb willen wonen. En dan dit...
Er is dus geen ontkomen aan. Of ik zou moeten emigreren naar omgevingen zonder deze religieuze belastingen. New York bijvoorbeeld. Als ik nog jong zou zijn zou ik dat waarschijnlijk ook hebben gedaan. Waarom zou ik mijn ergernis moedwillig blijven voeden? Maar goed, die omschakeling heb ik er nu niet meer voor over.
Wat dan? Ik heb geprobeerd om een soort omgangsvorm te vinden die het midden houdt tussen negeren en beleefde interesse. Deze zelfpacificatie heeft een tijdje gewerkt. Ik heb haar zelfs productief weten te maken door rustig te werken aan een alternatief: filosofie en levenskunst. Ik merk echter dat die woede er nog steeds zit, als een ondergrondse vernietiger én ook geweldige energiebron, welke ik onbenut laat zolang ik mijn woede eronder houd.
Gebeurtenissen in dit nieuwe millennium hebben mijn woede weer uit haar kunstmatige slaap gewekt. Met name ’11 september’ en de moord op Theo van Gogh (op een paar honderd meter van waar ik woon). En er zijn nauwelijks dagen die niet doen herinneren aan deze ingrijpende gebeurtenissen.
De islamisering van het nieuws, zowel lokaal als wereldwijd, heeft een merkwaardig effect: zij heeft mijn woede geactualiseerd, - treurig maar waar. Eerder meende ik dat mijn woede ouderwets was, een achterhoedegevecht, gericht tegen oud-strijders van het orthodoxe christendom: nog even wachten, mijn ongenoegen uithouden (desnoods mijn leven lang), want de bron van ergernis zou binnen afzienbare tijd zijn uitgestorven. In ieder geval had het geen zin, zo meende ik, om er nog langer een cultureel issue van te maken. Filosofen als Nietzsche en schrijvers als Wolkers hadden reeds hun gal gespuwd; wat daar nog aan toe te voegen? Het zou niet meer zijn dan een privé-oorlogje, slechts interessant voor een minuscuul groepje ingewijden uit de bijna voltooid verleden tijd. Beter om de woedeverwerking binnenkamers te houden, het liefst nog binnenshoofds, want wie van de mensen waar ik mee om wil gaan zouden zich hier nog druk over willen maken?
Dit veranderde met de ‘retour à la religion’ in het multiculturele tijdperk, de globalisering die ook mijn woon- en werkstad massaal aandoet. Wat ik gehoopt had bleek ijdel, ja erger nog, mijn oude woede bleek hyperactueel te zijn geworden. Een schrikbeeld waar ik maar niet aan wil wennen. Terwijl ik mijn woede jegens de religie van mijn opvoeding zo goed als verwerkt en gepacificeerd heb (zoals ik ook met mijn ouders en familie weer een goede band heb), dient zich een nieuwe woedefactor aan: de islam. Teruggeworpen in mijn jeugd, maar nu op wereldschaal en allerminst van plan om weg te kwijnen.
Bijkomend, maar niet onbelangrijk: mijn zoontje. Hem wens ik van ganser harte een bloeiende toekomst in een optimale omgeving.
Wat doe ik ermee? Hoe deze oude, hernieuwde woede productief te maken?
Gelukkig is woede niet alles...
gepost door Dries Boele @ 11:14
2 reacties:
Op 19 april 2008 om 19:35 ,
Leonard den Hollander zei...
Beste Dries,
Je woede over de toenemende invloed van van religie in Amsterdam, in Nederland, in Europa en globaal, kan ik mij voorstellen.
Is het deels teleurstelling? Heb je, tegen beter weten in, gehoopt dat de afgenomen invloed van religie ten opzichte van de jaren '70 voor altijd op dat nieuwe, lagere niveau zou blijven?
De wereld zal zich niet aanpassen aan jou, jij zal je moeten aanpassen aan de veranderende wereld. En die wereld is vergeleken met 30, 40 jaar geleden veranderd.
1. de unieke situatie van noordwest Europa ten opzichte van de rest van de wereld, waar onze landsgrenzen meestal samenvielen met taal en natie (in de zin van volk) is niet meer.
Dat is wennen, maar een probleem wat in de rest van de wereld allang geldt en is opgelost.
2. wereldwijd vind de afgelopen decennia een ongekende trek van bevolking naar de stad plaats. Nog meer dan voorheen zijn grote steden verzamelingen van ethniciteiten, culturen en religies.
3. In Europa en NL is met de volksbeweging een nieuwe religie geimmigreerd: de islam. Een religie die gewend is de macht te hebben, de dienst uit te maken. Een religie die regels heeft voor omgang met minderheidsgodsdiensten maar géén regels heeft hoe het moet als zij zelf de minderheid zijn.
4. in noord west Europa hebben in de jaren '60 en '70 een aantal relatief kleine groepen hun belangen goed op de politieke agenda gekregen. In NL is met een typisch Nederlandse ijver, in die jaren tegen 'de autoriteit' geageerd. Dat heeft resultaten opgeleverd; maar diverse van die resultaten zijn nooit gedragen door de meerderheid.
Het recht op eigendom (kraken), vrijheid ten koste van de belangen van anderen (alles moet kunnen...; geen eis tot inburgering en integratie), gedogen (de bizarre regels rond verbod op handel in softdrugs, maar wel een recht op verkoop van softdrugs) zijn zo krom als een hoepel. Naar eigen wens kunnen wetten 'gelegaliseerd' overtreden worden door individuen of bepaalde groeperingen.
Om met het laatste te beginnen: er moest een terugslag volgen. De ongelijke en onrechtmatige situatie kon niet blijvend geaccepteerd worden; regels gelden voor iedereen en tegenwoordig wil men dat dat weer wordt toegepast.
Deze beweging heeft ook gevolgen voor de geimporteerde religie: de islam. Zie verderop.
Integratie: de toenmalige politiek heeft een ernstige fout gemaakt door geen eisen te stellen aan immigranten. Taal, opleiding, emancipatie, vooral van de vrouw, en ondernemerschap is de weg naar integratie. Alleen strakke eisen inzake bovenstaande inclusief de sanctie tot intrekken van verblijfsvergunning en dus uitzetting, kan die achterstand inlopen.
De grote steden: totale assimilatie van nieuwe bevolkingsgroepen is een illusie, dat toont de praktijk in en buiten NL aan. Steden zullen een puzzel zijn van diverse groepen.
Specifiek probleem van Nederland is dat we geen omgangsvorm durven te stellen. Zodra de typische kenmerken van Nederlanders en Nederland worden gevraagd valt een stilte. Zonder een duidelijk gestelde gezamenlijke omgangsvorm zal van een geslaagd samen-leven van de groeperingen geen sprake kunnen zijn.
Dit probleem is niet nieuw. Het is elders een oud probleem en reeds opgelost: de omgangsvorm van de leidende cultuur wordt de omgangsvorm tussen de groeperingen. In China is dat de Chinese, in Rusland (en diverse ex Sovjet staten) de Russische, in Zuid Amerika de geimporteerde Spaans/Portugees-Europese, in Frankrijk de Franse en in Singapore is een omgangsvorm 'bedacht'.
In Nederland wordt dat de Nederlandse omgangsvorm. Ieder is uiteraard vrij een omgangsvorm te kiezen die hij/zij het prettigste vind. Het is handig bij twijfel terug te kunnen vallen op een 'standaard' omgangsvorm. Het is goed dat er een 'referentie', een maatstaf, een basis bestaat in de omgang.
Sommige zaken gaan verder dan omgangsvorm; zaken waar niet aan getornd kan worden, ook niet door nieuwe groeperingen, want een verworvenheid van deze samenleving: scheiding tussen kerk en staat, vrijheid van meningsuiting, gelijkheid voor de wet, geen discriminatie naar geslacht, geaardheid, vrijheid van het individu, gelijkwaardigheid etc.
De nieuwe groeperingen zullen zich daar in moeten voegen. Zo niet: dan zal men moeten vertrekken.
Met dit laatste heeft de Islam moeite. Immers gewend aan samenleving waar geen scheiding bestaat tussen kerk en staat. Bovendien is de Islam gewend de dienst uit te maken.
Zonder onderschrijving van de grondwet en de gestelde omgangsvorm ligt de Islam op een crash course. De Islam zal zich in Europa aan moeten passen. Dat kost tijd en ik zie dat met enig optimisme tegemoet. De zwijgende Molim meerderheid in de huidige door radicalen gedomineerde Islam durft zich niet te laten horen.
Terwijl onze verworvenheden hiervoor juist de kans bieden; deze verworvenheden zijn mede ontstaan om een clash tussen twee religies (Katholiek en Protestant) te beeindigen.
Zeer duidelijke stellingname over wat de Islam in Europa dient te onderschrijven en zeer duidelijke stellingname tegen radicale Islam is geboden. Dat deze stellingname tegenwoordig tot een economische boycot kan leiden is nog het minste; het is zelfs levensgevaarlijk. Maar als wij niet (zonodig letterlijk!) durven te vechten voor onze waarden en verworvenheden zijn we geen knip voor onze neus waard.
Een gloedvol betoog om onze samenleving aan te prijzen, een duidelijke stellingname, moed, risico's durven nemen, het verdedigen van onze waarden en verworvenheden, werken aan veranderingen om onze samenleving waardevol te laten zijn en blijven in nieuwe omstandigheden voor toekosmtige generaties: dat gaat niet vanzelf. Daar is een aanzet voor nodig: woede.
Met vriendelijke groet,
Leonard
leonarddenhollan@hotmail.com
Op 25 april 2008 om 15:35 ,
Dries Boele zei...
Beste Leonard,
Dank voor je uitgebreide reactie.
Ik twijfel er niet aan dat mijn woede ongenuanceerd is en ook de realiteit geen recht doet, maar goed, dat schijnt wel vaker te gebeuren met woede.
Inderdaad, mijn woede verbergt een teleurstelling: ik had gehoopt dat we verder zouden zijn, en wel voorbij de traditionele religies. (Met ‘we’ bedoel ik: de mensheid.)
Behalve een teleurstelling speelt ook een vermoeden alias verwijt: dat we niet verder zijn gekomen dan we zijn, zou gedeeltelijk kunnen liggen aan de seculieren zelf. Zij zijn blijven steken in een ‘negatieve’ houding, als zijnde: niet-meer-godgelovig; daar heeft men het bij gelaten (en tot dit ‘men’ reken ik ook mijzelf). Men heeft nagelaten een volwaardig alternatief te ontwikkelen dat recht doet aan de vragen, behoeften en verlangens die je als ‘religieus’ zou kunnen aanduiden. Zonder dit laatste blijft ‘seculier’ een slappe hap, zowel in levenshouding als qua cultuur. Het wordt tijd om daar iets aan te doen.
Hoe vreemd het ook mag klinken, maar mijn woede impliceert dus niet per se vijandschap (jegens christenen of moslims bijvoorbeeld), maar heeft eerst en vooral te maken met teleurstelling, gekoppeld aan een (zelf)verwijt.
Anders gezegd, ik heb niet zozeer moeite met godgelovigen, als wel met het feit dat men het nog steeds is (d.w.z. godgelovig, en daarmee samenhangend: heilig gelovend in zgn geopenbaarde teksten), en dat er geen volwaardig seculier alternatief is dat ook aantrekkelijk is voor andersdenkenden. In die richting zoek ik een vruchtbare uitweg voor mijn woede: het onderzoeken van/ werken aan een volwaardig seculier alternatief. En als dat onhaalbaar blijkt, dan zal ik moeten aanvaarden dat de wereld in elkaar zit zoals zij nu in elkaar zit. Tot die tijd zal ik mijn best doen om de mogelijkheid en de wenselijkheid van zo’n alternatief te onderzoeken.
Mijn heimelijke droom, en ik weet dat hij een hoog utopiegehalte heeft, is: bij te dragen aan een seculier-religieuze levenswijze en cultuur die zo overtuigend zijn in hun aantrekkelijkheid en menswaardigheid dat zij traditionele levensoriëntaties zullen doen vervagen. Ik weet dat er van alles valt aan te merken op een dergelijke droomwens. Voorlopig koester ik hem nog.
Je geeft een analyse van de veranderingen in de afgelopen 30/40 jaar. Wellicht dat je zo een aantal redenen te pakken hebt voor het onbehagen dat mensen in Noord-West Europa ervaren. Dat onbehagen wordt meestal gekoppeld aan de multiculturalisering van onze samenleving en aan de komst van de islam, al zijn er natuurlijk ook tal van andere veranderingen die ons niet lekker zitten, zoals je zelf aangeeft.
Ik meen echter dat die veranderingen niet zoveel met mijn woede en teleurstelling te maken hebben.
Met de multiculturalisering bijvoorbeeld heb ik geen moeite, integendeel. Amsterdam met alleen maar autochtonen zou een tamelijk saaie stad zijn, vrees ik. Bovendien zou dat een breuk zijn met wat Amsterdam al eeuwen meemaakt, nl een instroom van nieuwelingen overal vandaan. Die permanente vernieuwing is ook wat ik aantrekkelijk vind aan grote steden. Daar komt bij: onze cultuur is prima, maar ik heb allerminst de neiging om haar boven alles te zetten. Ik heb veel gereisd en ben blij dat er meer bestaat dan de Nederlandse cultuur. Ik juich het toe als deze wordt verrijkt en herijkt met elementen van elders.
Verder noem je zaken die nodig zijn om de islam in onze samenleving te laten integreren. Met het meeste wat je daarover zegt kan ik instemmen. Punt is, deze zaken houden me niet erg bezig; net als jij ben ik daarover redelijk optimistisch: pratend, dialogerend, vergaderend en regelend Nederland vindt daar wel een oplossing voor, op den duur.
Wat me zorgen baart is de hernieuwde invloed überhaupt van traditionele religies in het cultureel-maatschappelijke leven, zowel hier als ook wereldwijd. Ik denk niet alleen aan de islam, maar ook aan het christendom in de VS. Wij hebben evenwel vooral te maken met de komst van de islam. Ik vind het jammer dat we ons anno 2008 nog moeten bezig houden met de inpassing van een nieuwe oude godsdienst in onze cultuur.
Als je de media volgt lijkt het wel alsof men heeft besloten dat we massaal een van staatswege gesubsidieerde en door media ondersteunde stoomcursus ‘religie’, in casu: ‘islam’, moeten ondergaan. Vanwaar die (kennelijk geaccepteerde) missionering? Vervang in kranten en andere media het woord ‘islam’ door ‘katholicisme’, en we zouden in opstand komen tegen de excessieve aanwezigheid van godsdienst in de publieke discussie, maar nu het een ‘nieuwe’ religie betreft, moet het culturele bewustzijn op cursus, hoezo? Waarom zouden we na enkele eeuwen strijd tegen de invloed van godsdienst op cultuur en dagelijks leven, opeens de verworvenheden in deze zomaar prijsgeven of versoepelen?
Ik ben helemaal niet van plan om een accepterende houding ten aanzien van traditionele religies in te oefenen. Als ik aan een gewenste toekomst denk, denk ik aan een toekomst voorbij de traditionele religies, niet inclusief.
Dat verandert natuurlijk niets aan het feit dat nu die religies er zijn, ja zelfs groeien en bloeien. Mij stimuleert het evenwel, me af te vragen waarom het seculiere alternatief zo weinig aantrekkelijk is en hoe het een volwaardige optie zou kunnen worden.
Vooralsnog ben ik dus niet geneigd om de terugkeer van traditionele religies in het cultureel-maatschappelijke leven zomaar te accepteren. Waarom zou ik? We proberen wel iets te doen aan klimaatverandering, maar veranderingen in het geestelijke of ideologische klimaat zouden we voor lief moeten nemen? Ik zie niet waarom. De bestaande religies zijn geen natuurgegeven. Ze zijn ooit ontstaan en kunnen dus ook weer verdwijnen en/of plaatsmaken voor andere. Mij lijkt dat het hiervoor hoog tijd is. Het leven verdient beter dan een levenshouding en een cultuur die geënt is op traditionele religies; zij zijn een overblijfsel uit voorbije tijden. We zijn toe aan iets nieuws.
Voorlopig wens ik dan ook nog geen gevolg te geven aan jouw raadgeving om de wereld te aanvaarden zoals zij is. Het zou kunnen dat ik over een poosje daar alsnog toe besluit, maar niet na eerst het anders geprobeerd te hebben.
En ook al zou mijn wensdroom puur utopisch blijken, ik zal het leven er niet minder om liefhebben! Immers, de reden überhaupt om met deze kwesties bezig te zijn: optimaal leven.
Vriendelijk gegroet, Dries
Een reactie posten
Aanmelden bij Reacties posten [Atom]
<< Homepage