Kolom (III): Meer land voor Palestijnen en Israëli’s: de oplossing
(Column ter inleiding van een gesprekje in het programma De Ochtend op Radio Noord-Holland, 17-12-07)
MEER LAND VOOR TOEKOMST
Pragmatisch-utopische oplossing voor het Palestijns-Israëlische conflict
Het is bijna kerst, en net sinterklaas geweest: tijd voor vrede en cadeautjes. Ik zou de Palestijnen en Israëli’s een pragmatische oplossing cadeau willen doen. Zodat er eindelijk eens schot komt in het vredesproces. En die oplossing luidt – let goed op:
Polder een stuk Middellandse Zee in langs de kust van Israël en de Gazastrook. Zo krijgen beide volkeren meer land en wordt het mogelijk in twee staten naast elkaar te leven.
Enkele jaren geleden reisde ik door het Midden-Oosten en deed ook Israël aan. Een vriend van mij woont al meer dan een decennium in Haifa. In gesprekken met Israëli’s en Palestijnen werd mij duidelijk dat de meesten vrede willen en een pragmatische oplossing voor tal van problemen: men wil dat de eigen kinderen opgroeien zonder vernedering of de dagelijkse dreiging van aanslagen. Ook begreep ik dat er plekken zijn in Israël waar de landbreedte slechts 25 kilometer is, tussen Middellandse Zee en Palestijns gebied. Hetzelfde geldt voor de Gazastrook: een onmogelijk smalle strook land met teveel mensen. Grondgebied en leefruimte spelen dus een belangrijke rol in het conflict.
Toen ik dat allemaal hoorde en zag, bedacht ik het volgende. Is het een oplossing om het gebied van zowel Israël als Palestina uit te breiden met een stuk ingepolderde Middellandse Zee? Zeg: honderd kilometer, om te beginnen.
Beide landen zouden zo fors aan vruchtbaar land winnen. Het zou beide bevolkingen kunnen enthousiasmeren voor een leefbare toekomst, in plaats van gezamenlijk te blijven wroeten in de beperkte ruimte van het verleden.
Ik heb het voorgesteld, maar men heeft nog niet erg willen luisteren, althans, ik zie dat de landkaart nog steeds dezelfde is en ook is er nog geen vrede. Onverstandig natuurlijk om deze eenvoudige oplossing niet aan te grijpen.
Utopisch? Inderdaad, maar daarom nog niet zinloos. Het utopische denken zit sinds enige tijd in de verdomhoek. Dat lijkt me onterecht. De wereld zit gevangen in teveel oude stellingnamen. Zoals in het geval van het Palestijns-Israëlische conflict. Ik ben vóór het bedenken van utopische oplossingen. Het kan het muurvaste denken omzeilen door buiten de bekende kaders te gaan. Zodra we gaan geloven dat de werkelijkheid vanzelfsprekend en onvermijdelijk is, verdwijnt de hoop. De wereld is permanent in verandering. We kunnen die veranderingen een handje helpen, door ze de goede richting in te lokken met het bedenken van fantastische oplossingen die ook nog te realiseren zijn. Daarom ben ik voor een politiek die de utopie niet schuwt.
Wel, dit was mijn kerstboodschap.
MEER LAND VOOR TOEKOMST
Pragmatisch-utopische oplossing voor het Palestijns-Israëlische conflict
Het is bijna kerst, en net sinterklaas geweest: tijd voor vrede en cadeautjes. Ik zou de Palestijnen en Israëli’s een pragmatische oplossing cadeau willen doen. Zodat er eindelijk eens schot komt in het vredesproces. En die oplossing luidt – let goed op:
Polder een stuk Middellandse Zee in langs de kust van Israël en de Gazastrook. Zo krijgen beide volkeren meer land en wordt het mogelijk in twee staten naast elkaar te leven.
Enkele jaren geleden reisde ik door het Midden-Oosten en deed ook Israël aan. Een vriend van mij woont al meer dan een decennium in Haifa. In gesprekken met Israëli’s en Palestijnen werd mij duidelijk dat de meesten vrede willen en een pragmatische oplossing voor tal van problemen: men wil dat de eigen kinderen opgroeien zonder vernedering of de dagelijkse dreiging van aanslagen. Ook begreep ik dat er plekken zijn in Israël waar de landbreedte slechts 25 kilometer is, tussen Middellandse Zee en Palestijns gebied. Hetzelfde geldt voor de Gazastrook: een onmogelijk smalle strook land met teveel mensen. Grondgebied en leefruimte spelen dus een belangrijke rol in het conflict.
Toen ik dat allemaal hoorde en zag, bedacht ik het volgende. Is het een oplossing om het gebied van zowel Israël als Palestina uit te breiden met een stuk ingepolderde Middellandse Zee? Zeg: honderd kilometer, om te beginnen.
Beide landen zouden zo fors aan vruchtbaar land winnen. Het zou beide bevolkingen kunnen enthousiasmeren voor een leefbare toekomst, in plaats van gezamenlijk te blijven wroeten in de beperkte ruimte van het verleden.
Ik heb het voorgesteld, maar men heeft nog niet erg willen luisteren, althans, ik zie dat de landkaart nog steeds dezelfde is en ook is er nog geen vrede. Onverstandig natuurlijk om deze eenvoudige oplossing niet aan te grijpen.
Utopisch? Inderdaad, maar daarom nog niet zinloos. Het utopische denken zit sinds enige tijd in de verdomhoek. Dat lijkt me onterecht. De wereld zit gevangen in teveel oude stellingnamen. Zoals in het geval van het Palestijns-Israëlische conflict. Ik ben vóór het bedenken van utopische oplossingen. Het kan het muurvaste denken omzeilen door buiten de bekende kaders te gaan. Zodra we gaan geloven dat de werkelijkheid vanzelfsprekend en onvermijdelijk is, verdwijnt de hoop. De wereld is permanent in verandering. We kunnen die veranderingen een handje helpen, door ze de goede richting in te lokken met het bedenken van fantastische oplossingen die ook nog te realiseren zijn. Daarom ben ik voor een politiek die de utopie niet schuwt.
Wel, dit was mijn kerstboodschap.
gepost door Dries Boele @ 11:53
6 reacties:
Op 20 december 2007 om 01:39 ,
Anoniem zei...
Dat zullen ze leuk vinden in Haifa, die inpoldering langs de kust van de Middellandse Zee: strand weg!
Benjamin Wüst
Op 21 december 2007 om 10:34 ,
Dries Boele zei...
Daar valt iets aan de doen: begin met inpolderen enkele kilometers uit de kust. Het zou inderdaad zonde zijn om strandplaatsen als Haifa en Gazastad opeens af te sluiten van de zee. Ik stel me zo voor dat er ook plekken zijn waar het strand niet zo mooi is; daar zou dan een verbinding gemaakt kunnen worden tussen het vaste land en de nieuwe polders. En die schiereilanden bieden weer tal van mogelijkheden voor landbouw en strandtoerisme! De Middellandse Zeeplas is groot; er kunnen zo telkens nieuwe polders of eilanden worden aangelegd. Er is dus potentieel land genoeg voor zowel Israëli’s als Palestijnen. Nu nog de uitvoering!
Op 23 december 2007 om 11:34 ,
Anoniem zei...
Aardig voorstel, maar zal het er ooit van komen? De kans erop is zo klein, ja nihil, - gelet op de kansen op vrede de afgelopen halve eeuw in het Midden-Oosten. Er is zoveel onverzettelijkheid aan beide kanten. Niemand wil aan de ander iets toegeven. Dus, inderdaad: utopisch.
Arthur Schelvis
Op 25 december 2007 om 14:34 ,
Dries Boele zei...
Zou kunnen. De afgelopen decennia bieden inderdaad weinig reden voor optimisme. Maar moet het verleden het laatste woord hebben?
Ik vertrouw erop dat de meeste mensen een prettig bestaan willen en niet voortdurend in bedreiging willen leven. Als je die mensen mee weet te krijgen, dan zal de invloed van politieke hardliners (zoals de Joodse kolonisten en de Palestijnse Hamas) sterk verminderen, schat ik zo. Meer land voor beide partijen in het conflict zou daaraan kunnen bijdragen. Het zou een nieuwe, onverwachte impuls kunnen geven aan het vredesproces, door ‘out of the box’ te denken.
Hoop komt uit de toekomst, niet uit het verleden. En die inpolderingen richten het oog naar voren, naar nieuwe mogelijkheden. Kunnen bouwen aan een toekomst werkt enthousiasmerend, maakt positieve krachten los. Het zou een uitweg kunnen bieden uit de in elkaar draaiende, ideologische tegenstellingen, gebaseerd op het verleden, door perspectief te bieden op verbetering van het dagelijks bestaan in de toekomst.
Ik weet wel dat sociaal-economische omstandigheden niet alles zeggen, zeker in deze situatie. Eer, erkenning, oud zeer, zelfbeschikking e.d. spelen zeker ook een belangrijke rol. Dat maakt sociaal-economische omstandigheden echter nog niet onbelangrijk. Zij zullen geen voldoende, maar wel noodzakelijke voorwaarden zijn voor een duurzame oplossing. Uitzicht op welvaart is immers de grote pacificator, ook in onze samenleving. Omwille van dat uitzicht op welvaart is menigeen bereid om ideologische verschillen minder hard te spelen en te gaan voor tolerantie, - het recept voor democratie, mits voor iedereen een reële hoop.
En aan geld ligt het niet; dat is er genoeg aan beide kanten. Sympathiserende weldoeners in overvloed, lijkt me. Dus onmogelijk is deze oplossing niet. Nu nog de wil om eruit te komen!
Op 26 december 2007 om 00:33 ,
Anoniem zei...
Politiek & utopie: me dunkt een linke combinatie. Daar hebben we al veel ellende van zien komen.
Waarom noem je de oplossing ‘pragmatisch utopisch’?
Selma J
Op 29 december 2007 om 13:03 ,
Dries Boele zei...
Misschien dat de combinatie ‘pragmatisch utopisch’ tegenstrijdig lijkt, maar dat is slechts schijnbaar, wat mij betreft. Dit hangt uiteraard van de invulling af die je aan de termen geeft.
Zoals ik al zei, inpoldering van een stuk Middellandse Zee voor de kust van Israël en de Gazastrook is geen onmogelijkheid. De verwerkelijking hangt af van politieke wil. Als die wil er is, kan het ook gebeuren. Maar ‘realistisch’ gesproken, d.w.z. gezien de huidige situatie, is het niet te verwachten.
Ik noem het voorstel daarom ‘pragmatisch utopisch’. Pragmatisch: omdat het te doen is. Utopisch: omdat het vooralsnog onwaarschijnlijk is dat het gebeurt.
Om toekomstig te denken hanteer ik als motto: Soyons irréaliste, demandons le possible! Oftewel: Wees irrealistisch, eis het mogelijke. Wie zich beperkt tot wat ‘realistisch’ is, blijft gevangene van het heden.
Ik weet dat er een variant gangbaar is waarin juist het ‘onmogelijke’ wordt nagestreefd: “Soyez réaliste: demandez l’impossible”. Ik heb nooit de populariteit van die leus begrepen. Waarom zou je het onmogelijke willen? Lijkt me erg frustrerend.
Het onmogelijke willen is utopisme in de oninteressante zin: utopie wordt dan ‘nooit-nergensland’; m.a.w. het zal er nooit van komen, want onmogelijk. Ik vat ‘utopie’ op als ‘nog-nergensland’: het is wel mogelijk, maar waarschijnlijk komt het er niet van.
Wat betreft de combinatie van utopie en politiek: er is in het verleden inderdaad idealistische politiek bedreven in de naam van ideologieën die als ‘utopisch’ werd aangemerkt (zoals het nazisme of het communisme), en dat heeft veel ellende gebracht. Maar is dat de schuld van utopisch denken? Gaat het er niet veeleer om dat men rücksichtslos vasthield aan een ideologie en deze belangrijker maakte dan de menselijke ervaring? Niets vermocht de ideeën die men had te corrigeren; ze moesten koste wat het kost worden geïmplementeerd. Dezelfde blindheid voor de wereld van de ervaring treft men aan bij allerlei vormen van fundamentalismen. Maar nogmaals, is dat de schuld van utopisch denken?
In ieder geval is ‘utopisch’ een verdacht woord geworden en alle denken dat er maar enigszins in de buurt komt, wordt onmiddellijk afgeschoten als verderfelijk. Is dat terecht?
Mij lijkt dat de politiek wel wat utopisch denken kan gebruiken. Om uit impasses te geraken. Om zich niet te laten verlammen door de gegeven realiteit en haar tegenstellingen, conflicten, taboes etc. Om progressieve politiek opnieuw een impuls te geven (welke immers zo goed als dood is op dit moment). Louter realisme houdt ons gevangen in wat is, als zou de gegeven realiteit noodzakelijk en onvermijdelijk zijn. Dat is de dood in de pot voor wat zou kunnen, voor het mogelijke. En voor hoop.
Sommige schrijvers ijken het gebruik van de term ‘utopie’ op de betekenis die de eerste schrijver van een ‘Utopia’, Thomas More, eraan gaf. (Zie bijvoorbeeld Achterhuis in ‘De erfenis van de utopie’.) Een dergelijke utopieopvatting ontkomt niet aan totalitaire trekjes, waarbij iedereen wordt onderworpen aan hetzelfde mentale en sociale regime. Het ligt voor de hand dat wij zoiets niet meer willen. Wie gelooft nog in voorgeschreven uniformiteit in denken en gedrag, als oplossing voor problemen in de samenleving?
De vraag is of het verhaal van More ijkpunt moet zijn voor het gebruik van de term ‘utopie’? Als we termen alleen maar mogen gebruiken volgens de eerste invulling ervan, dan wordt het moeilijk praten. (Moeten we dan bijvoorbeeld voor het gebruik van woorden als ‘idee’ en ‘essentie’ terug naar Plato en mogen we vervolgens alleen zijn invulling hanteren?) Bovendien past men dan zelf een karakteristiek toe van hetgeen men afwijst, namelijk voorgeschreven uniformiteit, in dit geval van woordgebruik.
Een ‘pragmatische utopie’ vat ik op als een denkexperiment. Dergelijke experimenten lijken mij hard nodig om de menselijke vrijheid de ruimte te geven om zich andere situaties voor te stellen dan de nu bestaande. Vrijheid vat ik op als mogelijkheidszin; zij is cruciaal voor het menselijk avontuur. Utopisch denken helpt om het aantal mogelijke opties uit te breiden en mee te nemen in beslissingen. Om iets te realiseren moet je het voor mogelijk houden. In die zin is utopisch denken nauw verwant met filosofische creativiteit: het concipiëren van concepten welke iets denkbaar maken.
De wereld is voortdurend in verandering, en menselijk gedrag en inventiviteit spelen daarin een belangrijke rol. Utopisch denken kan daaraan een bijdrage leveren, mits we denkexperimenten maar niet vereenzelvigen met sociale of morele experimenten welke rücksichtslos worden opgelegd aan hele bevolkingsgroepen.
Dus, ja, ik ben helemaal voor een combinatie van politiek en utopie.
Een reactie posten
Aanmelden bij Reacties posten [Atom]
<< Homepage