Weg met het nieuws!

Een opmerkelijke aflevering van NRC-next, afgelopen donderdag, 1 september. Op de voorpagina slechts de volgende tekst: ‘Weg met het nieuws’. Ondertitel: ‘Lees liever eens een goed boek. Zoals het pleidooi van Rolf Dobelli voor een gezonder nieuwsdieet’. In de krant is het hele essay van Dobelli afgedrukt, op tien pagina’s, omgeven door de nieuwsberichten waar het essay een fors vraagteken bij zet.

Lange tijd wist ik niet wat ervan te denken dat een filosoof, Rob Wijnberg, hoofdredacteur werd van NRC-next: zal het enig verschil gaan maken? Maar met het publiceren van dit anti-nieuws essay in een krant begin ik de voordelen te zien. Het zou kunnen dat de kritische zin van de filosoof Wijnberg heeft gemaakt dat de hoofdredacteur Wijnberg besloot tot deze stunt. In ieder geval ben ik blij dat het essay van Dobelli juist verschijnt in een dagblad.

Het essay begint zo:
‘Dit artikel is het tegengif tegen nieuws. Het bevat veel tekst, er vluchtig doorheen bladeren zit er niet in. Door de overconsumptie van nieuws kunnen veel mensen niet meer goed lezen, meer dan vier pagina’s achter elkaar is al snel een worsteling. Dit essay laat zien hoe je uit die val kunt komen, tenminste, als je er niet al veel te stevig in zit.’

Het essay doet me weer eens nadenken over mijn nieuwsbehoefte. Deze is ondertussen een stuk minder dan enkele jaren geleden, maar toch: ik wil nog steeds wel op de hoogte zijn. Maar waarvan eigenlijk? Waarom denk ik het nieuws nodig te hebben? En wat voor beeld van de wereld houd ik er aan over?

In het essay worden allerlei redenen genoemd om niet langer het nieuws te volgen. Sommige van die redenen had ik zelf al ontdekt. Zoals: nieuws verspilt tijd. En: nieuws verstoort de concentratie, nodig voor denken en creativiteit. ‘Samen met een glucosetekort in je bloed, is afleiding door nieuws de grootste hindernis voor heldere gedachten.’
Inderdaad, als ik me heb voorgenomen iets diepgaand te onderzoeken (met behulp van grondig lezen en creatief schrijven), dan weet ik dat het niet slim is om eerst in het nieuws van de dag te duiken. Het betekent vaak: einde concentratie en grote moeite om alsnog aan de slag te gaan.
Advies van Rolf Dobelli: ‘Wie zijn concentratie en bezinning terug wil moet op een strikt nieuwsvrij dieet.’

Nog een argument om het nieuws te mijden, dit keer van meer filosofisch belang:
Door het nieuws te volgen vormen we ons een verkeerd beeld van de werkelijkheid. Wat het nieuws haalt, en hoe het als nieuws wordt gebracht, is slechts een zeer kleine greep uit wat er dagelijks gebeurt, en bovendien wordt het zeer eenzijdig belicht, namelijk in zoverre het onze nieuwsgierigheid bevredigt. Het beeld dat we aldus van mens en wereld krijgen is fors vertekend door de logica van het nieuws: hypes, hoogte- en dieptepunten, ongenuanceerde berichtgeving.
Het meeste nieuws is irrelevant voor onze dagelijkse beslissingen. Ook begrijpen we de wereld er niet beter door, integendeel. En toch laten we er ons door beïnvloeden, minstens in zoverre we er tijd aan besteden, soms zelfs heel veel tijd (want we willen niets missen).
Citaat: ‘De strijd tussen relevantie en wat nieuws is, dat is de fundamentele strijd van de moderne mens.’ Wanneer je nieuws uitbreidt naar emails en sociale media, dan is deze bewering wellicht minder overdreven dan het lijkt.

Iets wat al tweeduizend jaar wordt gepredikt door levenskunstfilosofen, komt ook hier weer terug: maak onderscheid tussen wat binnen je bereik ligt en wat niet. Maak je dit onderscheid niet, dan heb je een recept voor ongeluk. Of zoals Dobelli het verwoordt: ‘Nieuwsverhalen gaan vrijwel altijd over zaken waarop je zelf geen invloed hebt. Dit creëert een fatalistische houding bij lezers.’

En dan blijft er nog de overbodigheid. ‘Stel jezelf de vraag: wat is de toptien nieuwsberichten van een maand geleden (die nu niet meer in het nieuws zijn)? Als je moeite had het te herinneren, dan ben je niet de enige. Waarom zou je iets willen consumeren dat niets toevoegt aan je kennis?’

Kortom, wie een opgeruimd gemoed op prijs stelt en het leven wil begrijpen zoals het zich voordoet, doet er goed aan te waken over een gezond nieuwsdieet.