Tekstmateriaal voor filosofisch café (7-12-08): Badiou

.
Tekstmateriaal voor filo-café van 7-12-2008. Onderwerp: De zin van feesten en rituelen.
Citaten komen uit: Alain Badiou, De ethiek. Essay over het besef van het Kwaad. 2005. Uitgeverij IJzer, Utrecht.


Alain Badiou (1937)

Wat ik in algemene zin ‘ethiek van een waarheid’ noem, is het beginsel waarop de bestendiging van een waarheidsproces berust – of, nauwkeuriger en ingewikkelder geformuleerd, datgene wat consistentie verleent aan iemands aanwezigheid in de vorming van het subject dat door dat waarheidsproces wordt geïnduceerd.

De notie van een consensuele ‘ethiek’, vertrekkend vanuit het algemene sentiment ingegeven door de aanblik van verschrikkingen en dienend als vervanging van de ‘oude ideologische scheidslijnen’, is een krachtige bijdrage aan de subjectieve lijdzaamheid en aan de handhaving van de status quo.

De drie belangrijkste dimensies van een waarheidsproces zijn:
. het evenement, dat ten oorsprong ligt aan ‘iets anders’ dan de situatie, dan de opinies, dan het gevestigde weten; dat een hachelijk, onvoorspelbaar supplement is, verdwenen zodra het is verschenen;
. trouw, wat de naam van het proces is, oftewel een aanhoudend onderzoek van de situatie, onder de imperatief van het evenement; het is een bestendigde, immanente breuk;
. waarheid als zodanig, die de aan de situatie interne meervoudigheid is zoals zij gaandeweg door de trouw wordt geconstrueerd; die is wat door de trouw wordt bijeengebracht en geproduceerd.

Laten we zeggen dat er voor een subject, dat het dier te boven gaat (maar waarvan het dier de enige drager is), iets gebeurd moet zijn, iets wat niet te herleiden valt tot de gebruikelijke inbedding in ‘wat er is’. Laten we dat supplement een evenement noemen, en laten we het meervoudig-zijn, waarin geen sprake is van waarheid (maar alleen van opinies), onderscheiden van het evenement, dat ons dwingt om tot een nieuwe zijnswijze te besluiten.

Het fundamentele ontologische karakter van een evenement bestaat uit het afbakenen en benoemen van de gesitueerde leegte van datgene waarvoor het een evenement is.

In welke ‘beslissing’ vindt het waarheidsproces dan zijn oorsprong? In de beslissing zich voortaan tot de situatie te verhouden vanuit het gezichtspunt van het evenementiële supplement. Laten we dit betitelen als een vorm van trouw. Trouw zijn aan een evenement betekent zich bewegen in de situatie waarvoor het evenement een supplement is en die situatie denken (maar elk denken is een praktijk, een proefneming) ‘overeenkomstig’ het evenement. Waardoor het subject uiteraard, doordat het evenement buiten alle reguliere wetten van de situatie stond, wordt gedwongen om in de situatie een nieuwe zijns- en handelswijze uit te vinden.

Evenementiële trouw is een daadwerkelijke breuk (in denken en handelen) binnen de specifieke orde (politiek, liefde, kunst, wetenschap...) waarin het evenement plaatsvindt.

Ik noem ‘waarheid’ (een waarheid) het reële proces van trouw aan een evenement.

Trouw is nooit onvermijdelijk of noodzakelijk.

Een waarheid ‘slaat een gat’ in het weten, is heterogeen ten opzichte van dat weten, maar vormt tegelijk ook de enige bron van nieuw weten. We zullen zeggen dat waarheid het weten forceert.

Een opinie is een oordeel uitgesproken over dit of dat element van de objectieve situatie: ‘Het is stormachtig weer vandaag’, ‘Ik zeg je dat alle politici zakkenvullers zijn’ enzovoort. Om in termen van opinie te kunnen ‘discussiëren’ over elementen van de situatie – die alles zijn wat tot die situatie behoort – is het nodig dat ze op de een of andere manier worden benoemd. ‘Benoemen’ wil alleen maar zeggen dat menselijke dieren in staat zijn over zulke elementen te communiceren, hun bestaan te socialiseren, ze ondergeschikt te maken aan hun belangen. [...]
Een waarheid heeft ook te maken met de elementen van een situatie, aangezien het waarheidsproces niets anders is dan het onderzoeken van die elementen vanuit het perspectief van het evenement.