Intermezzo: Post-metafysisch?

.
Denken over religie brengt al snel op het spoor van metafysica, - althans, traditioneel gesproken. Zit metafysica vast aan oude, premoderne levensopvattingen? Wanneer je denkt aan religies met toekomst, aan de mogelijkheid van een nieuwe generatie religies, is een metafysica dan nog relevant? Kunnen we beter zonder?
Het na-19de eeuwse denken lijkt afscheid te hebben genomen van metafysica. Zij zou achterhaald of onnodig zijn. Zij zou zich bezig houden met onkenbare kwesties (Kant). Maar is dat niet een te gemakkelijke conclusie?
Wanneer we metafysica identificeren met haar belangrijkste vertegenwoordigers uit het verleden, om te beginnen Aristoteles, tot en met Hegel en Schopenhauer, dan is dat wellicht voorstelbaar. Maar sinds wanneer vallen ‘wezen’ en ‘verschijningsvorm’ met elkaar samen in filosofie?
De meeste kritiek betreft de ‘objecten’ van het metafysische denken (het Ene, God, het Absolute, het Zijn e.d.). Maar wat als we kijken naar de subjectkant?
Wat voor soort vragen, behoeften en verlangens werden door metafysica geadresseerd, en zijn die dan niet meer de onze?
Is bijvoorbeeld de vraag naar rechtvaardiging van een bepaald standpunt niet reeds een metafysische vraag? Waarom denk ik gelijk te hebben? Wat veronderstel ik dan? En: waarom wil ik gelijk hebben? Wat staat er op het spel?
Doorgaans wordt metafysica voorgesteld als betrekking hebbend op de meest fundamentele aspecten van de werkelijkheid. De vraag is: waarom zouden we daar over nadenken? Waarom zouden we naar fundamenten vragen? Welke behoefte, welk verlangen, welke ervaring doet de metafysische vraag stellen?
(Zoals bij alles in het huidige Europa is een revitalisering mogelijk van filosofie, inclusief metafysica, wanneer zij zich laat verwarren en bevruchten door globalisering, m.n. Aziatisch. Ik denk aan boeddhisme, taoïsme en zen. Deze ontmoeting zal in staat stellen om op een diepgaande wijze de eigen aannames onvanzelfsprekend te maken en te transformeren.)