Aantek (XI). Leve de taal!

.
Wel, het wonderlijke is, en ik weet niet te zeggen hoe groot deze verwondering is, dat onze kleine Harrie (ruim 2-en-half) een jaar geleden nog nauwelijks een woord sprak en dat we nu ongeveer een gesprek met hem kunnen voeren! Hoe kan dat? Hoe is het mogelijk dat zo’n binkie in zo’n korte tijd het universum van de taal heeft weten binnen te treden en met zo’n grote vaardigheid! Ik kan het haast niet geloven.
Met terugwerkende kracht is mijn verwondering immens toegenomen over de menselijke taal en alles wat daar aan vast zit en uit voortvloeit (zoals denken, geheugen, wereld, cultuur). De werkelijkheid die zich er door ontsluit en de wereld die er door mogelijk wordt. Taal spreiden wij dagelijks tentoon, maar beseffen we wel hoe groots dit gebeuren is! Hoe in woorden te vatten wat woorden zo buitengewoon maakt! Wat een wonder! Wat een briljantie! Wat een mogelijkheden!
Ik ga helemaal mee met de eerbied die de oude Grieken toonden voor datgene wat ons tot mens maakt, namelijk ons verstand (in zeer brede zin, inclusief taligheid, verbeelding, intuïtie, inzicht e.d.). Wij mensen dragen van jongsaf een ongeslepen diamant in ons, en het komt erop aan die diamant te laten flonkeren en schitteren. Dat is wat ons tot mens maakt. Geen zintuig, geen belevenis die er niet door wordt beroerd. Sterker nog, wat zouden ze zijn zonder? (Ik heb weinig met de kritiek van New Age en andere gevoelsgelovigen die zich geroepen voelen om het verstand af te kraken. Zij beseffen niet half hoezeer al - onderstreep al - hun spirituele belevenissen afhankelijk en doortrokken zijn van die magische gift: onze denktaligheid, ons verstand. Een beetje respect a.u.b. voor wat u tot mens maakt en conditio sine qua non is voor al uw ervaringen! Dat u er niet mee weet om te gaan is uw probleem.)
Het is in naam van deze potentie, van die virtuele diamant, dat ik geen genoegen wens te nemen met verstandsverbijsterende praktijken. Zoals manifest in de meeste traditionele religies, met name hun godsdienstige varianten, welke tot zoveel onbegrijpelijke ellende hebben weten aan te zetten. En nog steeds. Het paradoxale is dat ook deze praktijken ondenkbaar zijn zonder verstand. (Van geen enkele diersoort is mij dogmatisme, orthodoxie of godsdienstwaanzin bekend, - of heb ik iets gemist?) Hoe dit onverstandige gebruik van het verstand te verklaren?
Het zou kunnen dat de mensheid millennia lang heeft geleden onder een gift die zij niet wist te hanteren. A toy too dangerous for boys... Het zou kunnen dat de evolutionaire verovering van de geest (als huis van de taal) met kinderziektes gepaard is gegaan die we ongelukkigerwijs in tal van cultuuruitingen en tradities hebben vastgelegd en waar we ons slechts moeizaam van weten te bevrijden. Het zou kunnen dat een flink deel van de cultuurgeschiedenis resultaat is van betovering door de magie van het denken! Het minste krediet dat men de Verlichting zou kunnen toekennen is de zelfkritiek van de menselijke denktaligheid (die je ook ‘rede’ zou kunnen noemen): verlos ons van de zelfbegoocheling door het verstand, om aldus de menselijke rede (en daarmee de mens zelf) in zijn eigen kracht te doen geraken!
Als het al niet duidelijk is waar denktaligheid ons dagelijks toe in staat stelt, dan wordt dat buitengewoon duidelijk in het proces van taalverovering door een kind, komend van niets en gaand naar wat voor ons gewoon is. Een wonder. Ik hoop het nooit te vergeten!
Wat zijn wij mensen briljant! Probeer het eens te bekijken vanuit de positie van een mier, een hond of een kat. Begrijp me goed, het bestaan en de verrichtingen van deze dieren, alle dieren en ook planten, vervullen mij, wederom, met verwondering. Ik heb geen enkele neiging om het niet-menselijke leven te down-graden; integendeel, ik vind het geweldig. Wat een kracht en behendigheid! Wat een schoonheid! Wat een uitbarsting van energie! Maar als dat al zo is, hoeveel te meer dan te denken over de mens!
Okay, ik weet, het is overdreven, maar lyrisch waar: in mijn zoontje is mijn liefde voor het leven oneindig geworden! Amen.