Oorlog in Europa: hoe stellen we ons teweer? Creativiteit als verzet!

Waarom zouden we ons druk maken over de oorlog in Oekraïne? Wat staat er op het spel?

Kort gezegd: een creatief, pluriform, dynamisch Europa, rijk aan verschillende culturen, rijk ook aan verschillen binnen landen die gezamenlijk de Europese beschaving vormen. (1) En Oekraïne maakt deel uit van deze beschaving, en wil dat ook nadrukkelijk! Hoe haar te verdedigen? Met nog meer creativiteit!

 

De Europese beschaving manifesteert zich in een breed palet aan culturen. Als er iets is dat niet wil lukken in Europa, dan is dat gelijkschakeling. De verschillen binnen Europa zijn dan ook haar kracht: een weelde om trots op te zijn! De multiculturele samenleving is in de eerste plaats Europa als geheel.

 

Met de aanval van Poetin op de Oekraïne heeft hij niet alleen de soevereiniteit van een land wreed geschonden. Ook wil hij een zelfstandige, Europese cultuur – de Oekraïense – onderwerpen aan dezelfde regels van het spel die hij in Rusland laat gelden. En die regels zijn monocultureel en dictatoriaal: er wordt geen tegenspraak geduld; oppositie is onmogelijk; en tal van vrijheden worden beknot omwille van een cultuur die georganiseerd is rond het idee van één heersend volk, het Russische. 

 

Ook in Europese landen zijn er tendensen die de culturele pluriformiteit om zeep willen brengen, ten gunste van een uniforme cultuur rond het idee van één volk. Als Poetin wint in de Oekraïne, zal dat een versterking betekenen van deze tendensen.

 

Hoe ons hiertegen teweer te stellen?

 

Enerzijds door het verzet van de Oekraïense bevolking op alle mogelijke manieren te steunen en door het Rusland van Poetin te raken waar het maar kan. 

 

Anderzijds – en dat lijkt mij ook belangrijk – door bij te dragen aan een bloeiende Europese beschaving, en aldus te maken dat iedereen (nog meer) het gevoel krijgt dat het de moeite waard is om in Europa te leven en om haar te verdedigen, inclusief Oekraïne. En dát Europa kan niet anders dan pluriform en dynamisch zijn, rijk aan verschillen in cultuur!

 

Verdedigen door te creëren! Op alle mogelijke gebieden! Laten we niet in een defensieve kramp schieten. Laten we Oekraïne verwelkomen door de pluriformiteit van Europa te vergroten en versterken, in het besef dat deze creatieve veelvormigheid een kracht is, en niet vanzelfsprekend.

Natuurlijk is er meer nodig dan Europa laten bloeien en creatief zijn. Het is zeker niet het enige antwoord. Maar wel een goed alternatief voor gefocust zijn op welvaart, comfort en consumptie. Deze mentaliteit hoeft wat mij betreft niet gered te worden, - ook gezien die andere crises, rond klimaatverandering.

 

De oorlog in Oekraïne heeft Europa wakker geschud. Zijn we zelfgenoegzaam geworden? Zou kunnen. Behoeft onze beschaving vernieuwing? Zou kunnen. Is het nodig opnieuw te gaan spelen, om vastgedraaide en verouderde patronen te doorbreken en nieuwe vormen te creëren, op alle mogelijke gebieden? Leve de homo ludens! Leve de spelende mens!

Meer nog dan eerder voel ik me Europeaan, en ik ben er trots op!

Noot:

.1) Zonder er nu een punt van te willen maken, lijkt het me belangrijk om ‘Europa’ te onderscheiden van ‘Europese Unie’. Ook als de EU, als politieke organisatie, uiteen zou vallen en verdwijnen, zou er nog steeds Europa zijn, als beschaving. (Zelfs Groot-Brittannië maakt er onderdeel van uit, ook al doet het z'n best om er niet bij te horen.) Waar de Europese beschaving voor staat, is onderwerp van discussie, en deze zal nooit beslist worden. Beter gezegd: de hele discussie is vitaal en dynamisch bestanddeel van Europa als beschaving.