Van theologie naar theopoëzie, en het geloof in voorbije verhalen. Een nieuw boek van Sloterdijk

.

Een nieuw boek van Sloterdijk, vertaald, onder de titel: ‘Theopoëzie. De hemel tot spreken brengen’. (1) Ben benieuwd. 

 

Wat ik van de recensie begrijp, is dat de strekking van het boek ongeveer als volgt is. Ja, God is dood, maar ‘we zijn er nog niet klaar mee’. We hebben nog steeds te maken met resten van een millennia-oud geloof in goden, vooral in de gedaante van verhalen. 

 

Sterker nog: religies zijn in wezen verhalen, ‘erop gericht om ons te imponeren, vast te leggen en in te snoeren in één of andere zienswijze.’ Vroeger en ook nu. 

 

‘Het beste wat we volgens Sloterdijk kunnen doen is dus om als een soort religieuze zwervers de verschillende religieuze verhalen tot ons nemen. Als religie inderdaad zoiets is als kunst en literatuur, kunnen we er maar beter van genieten.’ Harry Potter en de Bijbel gebroederlijk naast elkaar. 

 

En Sloterdijk kennende, vertelt hij hierover wederom een overdadig, woorddronken en barok denkend verhaal.

 

Citaat uit het boek:

‘Zoals zich onlangs op de oceanen gigantische golflengtes van plastic afval hebben gevormd, waarvan de biologische afbraak eeuwen, zo niet millennia zal duren, zo kunnen zich ook op de oceanen van de ziel gigantische golflengtes van godenresten hebben gevormd, ook al worden zij minder vaak opgemerkt. Hun ontgifting en recycling is theologisch, etnologisch, psychologisch, cultureel en esthetisch nog niet voltooid.’

 

Dat de inzichten van Sloterdijk nog niet overal zijn doorgedrongen, bewijst de actie van een pastor in het Amerikaanse Tennessee (2). Afgelopen woensdag organiseerde hij een ‘hekserij’-boekverbranding. Gelovigen konden bij deze gelegenheid boeken van o.a. Harry Potter op de brandstapel te gooien. ‘Gij zult geen twee Verhalen tegelijk dienen.’ Ook tarot-kaarten, helende kristallen en occulte spreukenboeken konden aan het vuur cadeau worden gedaan. Boeken van Sloterdijk en anderen met een filosofisch verhaal werden niet genoemd. Waarschijnlijk is de beschaving nog niet zo ver doorgedrongen. 

 

Denkend aan eerdere boeken van Sloterdijk, zoals ‘Kritiek van de cynische rede’ en ‘Sferen’, vermoed ik dat een boek als ‘Theopoëzie’ vele malen subversiever is dan teksten van radicale atheïsten als Richard Dawkins. Hun aanvallen zijn frontaal en luidruchtig. Het is heel gemakkelijk om een dergelijke kritiek naast je neer te leggen. De aanval dringt eerder in het defensief dan dat het verleidt tot twijfel. Sloterdijk is veel subtieler. Hij neemt het geloof serieus, maar verlegt de aandacht. Als een sluipend gif transformeert hij het denken over wat zich eerst als vanzelfsprekend voordeed: God wordt van absolute grootheid tot romanfiguur. Door anders naar hetzelfde te kijken doet hij de geloofwaardigheid ervan imploderen. En je kunt de verhalen nog steeds blijven lezen!

 

Noten:

.1: De kerken lopen leeg, maar de mooie verhalen blijven (NRC, 4-2-22)

https://www.nrc.nl/nieuws/2022/02/03/de-kerken-lopen-leeg-maar-de-mooie-verhalen-blijven-a4084211?utm_source=SIM&utm_medium=email&utm_campaign=nrcboeken&utm_content=&utm_term=20220204

 

.2: Tennessee pastor holds ‘witchcraft’ book burning for Harry Potter and Twilight (Independent, 4-2-22)

https://www.independent.co.uk/tv/news/witchcraft-book-burning-harry-potter-va8e3274e?utm_content=Echobox&utm_medium=Social&utm_source=Facebook&fbclid=IwAR0UeOhX_xDrk4fZhCMM94XbnlpYD563ZLM_-RPQoAPdgURJnxq5AH_L1fE#Echobox=1644016698