Impulsieve kinderen, spontane ouders

Pas zag ik een vader op de fiets, kind achterop, gevaarlijk dicht langs een gracht rijden; nog geen tien centimeter en ze zouden allebei in het water liggen. Vader had de grootste lol; het kind was erg angstig en smeekte zijn vader om weer op de weg te gaan rijden; hij luisterde niet, ging gewoon door. Ik had zin om die vader van zijn fiets te schoppen, het water in, en met het kind naar huis te gaan of een ijsje te gaan eten.

Een van de ergste dingen die je als volwassene een kind kunt aandoen is zgn ‘spontaan’ gedrag: alles doen en zeggen wat in je opkomt. Dat kinderen zich impulsief (‘spontaan’) gedragen is normaal. Gaandeweg probeer je als ouder hen ook enige bedachtzaamheid bij te brengen. ‘Bezint eer ge begint’, zoals dat heet.

Volwassenen begaan een ernstige vergissing wanneer zij zich tegenover kinderen even ‘spontaan’ gaan gedragen. Niet alleen leren kinderen zo niet dat enige bezinning nodig is, wil je niet door impulsiviteit ongewild in de problemen komen. Kinderen krijgen zo ook allerlei uitingen van volwassenen te verduren, waar zij geen verweer tegen hebben en die (vaak onbedoeld) nog heel lang doorwerken: een gefrustreerde opmerking, bijvoorbeeld, een vinnige reactie die het kind zich aantrekt, of rechtstreeks onverantwoord gedrag.

Voor kinderen staat gedrag van volwassenen model voor hoe je met een situatie omgaat. Kinderen zijn hongerig naar een gebruiksaanwijzing bij de wereld. Zij halen die gebruiksaanwijzing niet uit boeken of lesjes, maar uit gedrag van ouderen.

Helaas realiseren ouderen zich vaak niet welke rol zij spelen voor kinderen. Erger nog: zij zien het gedrag van kinderen als een vrijbrief om zich even impulsief te gedragen, - met nauwelijks positieve gevolgen, integendeel.

Impulsiviteit hoef je kinderen niet te leren, noch hebben ze daarin bevestiging nodig. Van volwassenen willen ze iets méér leren, iets anders dan een kopie van hun eigen gedrag.