Levenskunst, simpelweg

Levenskunst kan worden teruggebracht tot een simpel motto: enthousiast (willen) leven! En als het enthousiasme er niet (meer) is, onderzoeken hoe het te (her)vinden, en dat voluit, inclusief twijfel. Meer is het niet.

Eerder dacht ik dat levenskunst moest worden opgehangen aan inzichten, wijsheden, leefregels en gewoontes (in denken en handelen), en dat allemaal vormgegeven in een levensontwerp, - alsof het ging om het formuleren van een bedrijfsplan, om het vervolgens te implementeren. Ben er achter gekomen dat het persoonlijke leven zo niet in elkaar steekt. Wijsheden, leefregels, aanwijzingen etc zijn niet meer dan bijkomstigheden, hooguit als een vinger die naar de maan wijst.

(En ja, ik wantrouw iedere coach, schrijver of organisatie die beweert dat er wel zoiets nodig is als richtlijnen voor een 'goed leven'. Dat gebeurt dan ofwel vanuit eigen onrijpheid, ofwel om geld te kunnen verdienen aan een vraag die men zelf niet heeft, - zeker wanneer er een koppeling wordt gemaakt met een stapsgewijs programma, wat het nodige kost, uiteraard. Er is sowieso reden om te twijfelen aan de integriteit van mensen die levenslessen verkondigen die voor henzelf niet opgaan, en praten in naam van een 'wij' waar zij zelf niet toe behoren.)

Vele jaren heb ik mijzelf en anderen voorgehouden dat filosofie van de levenskunst een hoofdthematiek voor mij was. En ik meende dat oprecht. Ook meende ik (en nog steeds) veel te hebben geleerd van filosofen. Verwarring was mij niet vreemd, en daar wilde ik mij van bevrijden. En ja, filosofie heeft daarin zeker geholpen. Ook als inspiratiebron. Maar was dit alles nodig om ‘goed te kunnen leven’ (of welke kreet je ook wilt verbinden aan levenskunst)? Ik vraag het me af.

Wel heb ik het gevoel ‘goed te leven’ (dat wil zeggen: enthousiast) door mij te verdiepen in filosofen; al doende dus. Maar betekent het dat ‘goed leven’ de uitkomst is van al die studie, discussie, etc? Ik betwijfel het sterk. Mijn leven was eerder een worden, en dat is het nog steeds. En die wording willen gebeurt in enthousiasme; het is gebeurende levenslust, - ook al maakt dat niet per se harmonieus of gelukkig; want daar gaat het niet om. Zin in leven als levenszin, als dat iets zegt. Inclusief avontuur en risico.

Levenskunst betreft een levensvoering die beweeglijk en dynamisch is als het leven zelf en voortdurend in ontwikkeling. Natuurlijk, wijsheden, leefregels en tips kunnen van pas komen, maar hun houdbaarheid is doorgaans nogal voorlopig, - té voorlopig om er een levenswijze aan op te hangen. Leefregels blijken slechts korte tijd effectief (soms niet langer dan een dag of een week), en worden al snel tot een keurslijf of een procrustesbed, wanneer ik mezelf eraan wil ‘onderwerpen’. Op hun best zijn het middelen om iets mee uit te zoeken, te onderzoeken, om ermee te experimenteren. En dat geldt ook voor de wijsheden die zo'n proces begeleiden: zij zijn niet meer dan dat. Prettig om het allemaal als bagage te hebben, maar belangrijker is te weten wanneer er gebruik van te maken en vooral ook wanneer niet, en deze praktische wijsheid valt niet te leren, behalve uit ervaring.

Waar het telkens weer op neer komt, heel simpel: enthousiast (willen) leven, en daarvoor zijn geen recepten te geven, hooguit voorbeelden. Deze kwestie serieus nemen, ook als vraag, is het belangrijkste aandachtspunt voor levenskunst. Al het andere is eraan gerelateerd, als het er al toe doet.

Dit geldt voor mij. Als het voor anderen anders is, dan ben ik benieuwd hoe, - niet theoretisch, maar vanuit de eigen ervaring.